Mensenhandel. Naar een kindgericht beschermingssysteem voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen
Er moet een specifieke verblijfsregeling komen voor alleenstaande minderjarige slachtoffers van mensenhandel, waarin het belang van het kind centraal staat. Dat adviseert de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen op basis van onderzoek naar de bescherming van deze groep slachtoffers. De verblijfsregeling is onderdeel van een bredere aanbeveling tot een beschermingssysteem voor minderjarige slachtoffers van mensenhandel, waarin naast de bescherming van slachtoffers aandacht is voor de opsporing en vervolging van mensenhandelaren. De Nationaal Rapporteur doet deze aanbeveling in het rapport “Mensenhandel. Naar een kindgericht beschermingssysteem voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen”.
Alleenstaande minderjarige slachtoffers van mensenhandel in Nederland
Ieder jaar worden ongeveer 85 alleenstaande minderjarigen opgevangen van wie vermoed wordt dat zij slachtoffer zijn van mensenhandel. Deze jongeren zijn kwetsbaar. Kwetsbaar omdat zij alleen zijn in een land waarvan ze de taal en cultuur niet kennen, maar ook omdat ze het risico lopen opnieuw uitgebuit te worden. Sinds 2008 worden zij in een specifiek daartoe ingerichte beschermde opvang geplaatst. Die opvang werd opgericht naar aanleiding van het verdwijnen van meer dan honderd Nigeriaanse meisjes uit asielzoekerscentra. Uit het opsporingsonderzoek Koolvis bleek dat deze meisjes naar Nederland waren gehaald om hier of in het buitenland te worden uitgebuit in de prostitutie. In de beschermde opvang werken hulpverleningsinstellingen, voogden en mensenhandelrechercheurs samen onder één dak. Uit het rapport van de Nationaal Rapporteur blijkt dat de volle potentie van de beschermde opvang nog niet wordt benut: de jongere staat nog onvoldoende centraal. Daardoor blijft bovendien de opsporing en vervolging van mensenhandelaren uit. “Dat is zorgelijk en onwenselijk”, aldus de Nationaal Rapporteur. “Want we weten dat internationale mensenhandelnetwerken ook in Nederland actief zijn.”
Signalering van slachtoffers in Aanmeldcentrum moet breder
Minderjarige slachtoffers van mensenhandel komen in beeld wanneer zij bijvoorbeeld alleen en zonder verblijfsrecht op Schiphol aankomen, waarna zij naar Aanmeldcentrum Ter Apel worden gebracht. Daar spreken de minderjarigen met de Vreemdelingenpolitie, de IND en het Ter Apelteam van Stichting Nidos. Uit het onderzoek van de Nationaal Rapporteur blijkt dat de signalering in het Aanmeldcentrum verbreed moet worden, zodat niet alleen het Ter Apelteam van Stichting Nidos, maar ook de Vreemdelingenpolitie en de IND mogelijke slachtoffers herkennen en doorverwijzen, en alle mogelijke slachtoffers de bescherming krijgen waar zij recht op hebben.
Slachtoffer heeft keuzestress; weinig mensenhandelaren opgespoord
In de beschermde opvang moet de jongere nu al snel na aankomst kiezen of hij of zij zich wil beroepen op de asielprocedure of op de verblijfsregeling mensenhandel. In het verhaal van de minderjarige kunnen elementen zitten die voor beide procedures relevant zijn, wat beide procedures tot een serieuze optie maakt. Terwijl de jongere gebaat is bij rust, ontstaat hierdoor keuzestress en onzekerheid. Uit het onderzoek blijkt dat steeds meer minderjarigen voor de asielprocedure kiezen. De Nationaal Rapporteur vindt dit zorgelijk, omdat in die procedure geen aandacht is voor mensenhandel en informatie over de mensenhandelaren niet of te laat bij de politie terecht komt.
Slachtoffer én opsporing baat bij aanpassing procedure
Door de asielprocedure en verblijfsregeling mensenhandel te vervlechten, wordt zowel de bescherming van slachtoffers als de opsporing van mensenhandelaren verbeterd. Binnen de samengevoegde procedure staat het slachtoffer centraal: in een kindvriendelijke omgeving wordt het hele verhaal van de minderjarige opgenomen. Het is vervolgens aan de IND en de politie om de informatie uit het verhaal te filteren die relevant is voor de verblijfstoets en de opsporing van de mensenhandelaren. In deze aanbevolen verblijfsprocedure ervaart de jongere geen keuzestress meer en wordt langdurige onzekerheid voorkomen doordat de termijnen zijn afgestemd op deminderjarige leeftijd en stapeling van de twee verblijfsprocedures niet mogelijk is. Dit leidt ertoe dat jongeren op zorgvuldige en snelle wijze duidelijkheid krijgen over hun toekomst en dat de kans dat de mensenhandelaren worden opgespoord toeneemt.