De inspectie beoordeelt de kwaliteit van de beschermde opvang als onvoldoende
Op 7 maart 2016 publiceerde de inspecties Jeugdzorg en Veiligheid en Justitie hun inspectierapport over de bescherming van alleenstaande minderjarige vreemdelingen in de beschermde opvang. Deze opvang is specifiek bedoeld voor jongeren bij wie het vermoeden bestaat dat zij slachtoffer zijn of kunnen worden van mensenhandel. De inspectie beoordeelt de kwaliteit van de beschermde opvang als onvoldoende. Een zorgwekkend signaal, te meer omdat uit een eerder onderzoek van de Nationaal Rapporteur ook al bleek dat het belang van het kind onvoldoende centraal staat in de bescherming van deze groep. Verbeteringen zijn derhalve noodzakelijk om deze kwetsbare groep in de toekomst beter te beschermen.
Bescherming onvoldoende
Nationaal Rapporteur Corinne Dettmeijer-Vermeulen heeft medio 2015 reeds aangegeven dat het wenselijk is dat de inspectie ook de beschermde opvang onderzoekt. ‘Uit mijn onderzoek bleek dat de beschermde opvang niet eerder aan een inspectie is onderworpen. De uitdagende en lastige taak waar de beschermde opvang zich voor gesteld ziet bij het beschermen van deze kwetsbare groep maakt een controle op de kwaliteit van de opvang nodig’. De inspecties Jeugdzorg en Veiligheid en Justitie (hierna inspectie) hebben in 2015 het onderzoek naar de beschermde opvang uitgevoerd en hun bevindingen neergelegd in het rapport ‘De kwaliteit van de beschermde opvang voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen’. Hieruit blijkt dat de beschermde opvang, die Jade uitvoert in opdracht van het COA, op twaalf van de achttien criteria een onvoldoende scoort. Terwijl de kwaliteit van de beschermde opvang op alle criteria voldoende dient te zijn. De inspectie komt daarom tot de conclusie dat deze jongeren niet de bescherming krijgen die ze nodig hebben en geeft het COA en Jade zes weken de tijd om op alle punten een voldoende te bereiken.
Kinderen die verdwijnen uit de beschermde opvang
Uit het rapport van de inspectie is tevens gebleken dat een relatief groot aantal jongeren uit de beschermde opvang is verdwenen. Hoewel de aantallen verschillen over de jaren, is het aantal verdwijningen de laatste anderhalf jaar sterk toegenomen. Over de periode 2010 – 2013 verdwenen in totaal ongeveer tien jongeren, in 2014 liep dit verder op naar elf jongeren per jaar en in 2015 verdwenen 24 jongeren uit de beschermde opvang. ‘Dit is zorgelijk’, aldus de Nationaal Rapporteur, ‘omdat het risico bestaat dat zij opnieuw in handen vallen van hun mensenhandelaar’. Tien jaar terug bleken bijvoorbeeld Nigeriaanse meisjes op grote schaal te verdwijnen met onbekende bestemming. Pas later werd duidelijk dat ze door hun mensenhandelaren waren opgepikt om uitgebuit te worden in de prostitutie.
Vietnamese kinderen
Het inspectierapport spreekt van een specifieke groep kinderen die is verdwenen uit de beschermde opvang. Uit de reactie van de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie op het inspectierapport blijkt dat het met name gaat om Vietnamese kinderen die in 2015 zijn verdwenen. Van de 24 jongeren bleken 21 Vietnamees te zijn: een groep kinderen die al eerder in verband is gebracht met mensenhandel. ‘Hoewel het mogelijk is dat deze kinderen naar familie gaan, bestaat ook de vrees dat ze vertrekken naar hun mensenhandelaren om vervolgens uitgebuit te worden in de hennepteelt of in de prostitutie. Mogelijk in Nederland, Duitsland of in Engeland’, aldus de Nationaal Rapporteur. Het is daarom van belang om meer zicht te krijgen op deze kinderen én te bezien welke mogelijkheden er zijn om te voorkomen dat ze verdwijnen. Het landelijk Parket van het OM is daarom ook een onderzoek gestart. Daarnaast heeft de staatssecretaris aangekondigd dat hard gewerkt wordt aan de totstandkoming van de multidisciplinaire risicoanalyse binnen de beschermde opvang. Deze analyse heeft tot doel de kwetsbaarheden van jongeren in een vroegtijdig stadium in kaart te brengen en te bepalen of een jongere meer bescherming nodig. Bijvoorbeeld om te voorkomen dat hij of zij verdwijnt naar de mensenhandelaar.
Wat is nodig
Het COA en Jade moeten van de inspectie binnen zes weken met een verbetertraject komen om de zorg aan deze kwetsbare groep te verbeteren. Dit traject moet echter ook begrepen worden tegen de algemene verbeterslag die nodig is ter bescherming van deze kwetsbare groep. De Nationaal Rapporteur heeft in haar rapport van 2015 uiteengezet welke stappen er nodig zijn om te komen tot een kindgericht beschermingssysteem om enerzijds de bescherming te verbeteren en anderzijds de mensenhandelaren op te sporen en te vervolgen. Momenteel blijft namelijk de opsporing en vervolging van deze mensenhandelaren uit. Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie schreef in reactie op het rapport van de Nationaal Rapporteur drie van de vijf aanbevelingen van de Nationaal Rapporteur over te nemen. Nationaal Rapporteur Corinne Dettmeijer: 'De staatssecretaris gaat in zijn reactie voorbij aan het feit dat het een totaalpakket betreft van aanbevelingen die tezamen grond geven aan het kindgericht beschermingssysteem. Het is daarom noodzakelijk om te komen tot een specifieke verblijfsregeling voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen die slachtoffer zijn van mensenhandel.'