Nederlandse aanpak mensenhandel op orde, maar ook verbeteringen mogelijk
Op 28 juni is het gezaghebbende Trafficking in Persons Report verschenen. Dit rapport wordt jaarlijks opgesteld door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, en beoordeelt landen op de wijze waarop zij hun aanpak van mensenhandel vormgeven. Het rapport is positief over Nederland, maar beveelt ook enkele maatregelen aan om de aanpak te verbeteren.
Nederland valt net als in voorgaande jaren in ‘Tier 1’, waarmee wordt bedoeld dat Nederland voldoet aan de minimumvereisten die volgens de wetgeving in de Verenigde Staten nodig zijn voor een gedegen aanpak van mensenhandel. Zo is het rapport optimistisch over het toegenomen aantal mensenhandelaren dat in het afgelopen jaar veroordeeld is en gaat het rapport in op de vele trainingen over mensenhandel die in Nederland gegeven zijn. Zo hebben in 2017 onder meer rechters, officieren van justitie, advocaten, hotelmedewerkers en vliegtuigpersoneel een training over mensenhandel gevolgd. Ook is het TIP-rapport positief over de wijze waarop de Nationaal Rapporteur invulling geeft aan zijn monitorende rol. ‘Het is goed dat de aanpak in Nederland wederom positief beoordeeld wordt’, stelt Nationaal Rapporteur Herman Bolhaar. ‘Het vestigt echter ook de aandacht op belangrijke uitdagingen waar Nederland nog voor staat bij het nakomen van de internationale verplichting om mensenhandel te voorkomen en te bestrijden’.
Daling aantal geregistreerde slachtoffers
Het rapport plaatst ook een aantal kanttekeningen bij Nederland. Zo is er kritiek op het feit dat voor het vierde jaar op rij het aantal registreerde slachtoffers van mensenhandel is gedaald. Geconcludeerd wordt dat deze afname niet betekent dat de problematiek van mensenhandel daadwerkelijk is afgenomen, maar veeleer voortkomt uit de reorganisatie bij de politie en verminderde aandacht voor mensenhandel. In het rapport wordt daarbij verwezen naar het schattingenrapport dat de Nationaal Rapporteur in 2017 uitbracht. Hierin werd vastgesteld dat in Nederland naar schatting jaarlijks 6.250 vermoedelijke slachtoffers zijn, maar hiervan slechts een op zes in beeld is. Het TIP-rapport beveelt Nederland daarom aan meer maatregelen te nemen om slachtoffers te identificeren.
Onvoldoende zorgcoördinatoren
Het rapport is verder kritisch over het ontbreken van een landelijk dekkend stelsel van zorgcoördinatoren mensenhandel. Een zorgcoördinator behartigt de belangen van slachtoffers van mensenhandel en organiseert een samenhangend hulp- en ondersteuningsaanbod voor de cliënt. Het rapport concludeert dat in slechts 16 van de 35 regio’s zorgcoördinatie is. ‘Zorgcoördinatoren spelen een belangrijke rol bij de bescherming. Het is daarom belangrijk dat op korte termijn alle regio’s hierover beschikken. Ik vind het positief dat in het Interbestuurlijk Programma is aangekondigd dat wordt ingezet op een landelijk dekkend netwerk van zorgcoördinatoren en zal de implementatie hiervan met veel belangstelling volgen’, aldus de Herman Bolhaar.
Betere bescherming buitenlandse slachtoffers mensenhandel
Tot slot signaleert het rapport verbeterpunten waar het gaat om de bescherming van buitenlandse slachtoffers van mensenhandel. Zo wordt – naar aanleiding van de tiende rapportage mensenhandel die in 2017 verscheen – gesteld dat de drie opsporingsorganisaties die de bedenktijd kunnen verlenen deze niet op uniforme wijze aanbieden. Het doel van de bedenktijd is het slachtoffer tot rust te laten komen, zodat deze kan nadenken over het meewerken aan de opsporing en vervolging van de mensenhandelaar, en vormt daarmee een belangrijke rol bij de bescherming van slachtoffers. Ook gaat het rapport in op de daling van het aantal slachtoffers dat gebruik maakt van vreemdelingrechtelijke bescherming op basis van de verblijfsregeling mensenhandel. Volgens het rapport heeft dit er onder meer mee te maken dat slachtoffers meer kiezen voor een asielprocedure. Ook zou de koppeling tussen het strafrecht en de vreemdelingrechtelijke bescherming slachtoffers afschrikken hiervan gebruik te maken. Het rapport is daarom positief over de pilot ‘aannemelijkheid slachtofferschap mensenhandel’, waarin door een onafhankelijke commissie een advies wordt uitgebracht over de aannemelijkheid van slachtofferschap in individuele zaken.