Beperkte juridische bescherming voor minderjarige slachtoffers van seksueel geweld bij uithuisplaatsing
De Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen maakt zich zorgen over de juridische bescherming van minderjarigen die slachtoffer worden van seksueel geweld en uit huis worden geplaatst. Minderjarige slachtoffers van seksueel geweld worden relatief vaak uit huis geplaatst. Hoewel er steeds minder kinderen uit huis worden geplaatst naar een gesloten instelling, is er een verschuiving zichtbaar waarbij kinderen die slachtoffer worden van seksueel geweld steeds vaker uit huis geplaatst worden naar een open setting. Bijvoorbeeld naar een open instelling of een gezinshuis. Deze bevinding werd gedaan in de laatste Slachtoffermonitor seksueel geweld tegen kinderen (2017 - 2021).
Verschillende juridische waarborgen
Bij uithuisplaatsing van een minderjarige naar een gesloten instelling zijn er verschillende juridische waarborgen: de minderjarige heeft recht op een advocaat, het verzoek wordt getoetst door de rechter en er moet toestemming zijn van een gedragswetenschapper. Deze waarborgen zorgen ervoor dat er gekeken wordt of een gesloten uithuisplaatsing daadwerkelijk noodzakelijk is. Wanneer een minderjarige uit huis wordt geplaatst naar bijvoorbeeld een open instelling met instemming van de ouders, ontbreekt de rechterlijke toets. Met het ontbreken van deze toets vervalt een extra controle of de meest passende hulp voor deze minderjarigen wordt gerealiseerd.
Tussen wal en schip
In een artikel voor het Tijdschrift voor Jeugdrecht bespreken onderzoekers van de Nationaal Rapporteur de verschillende soorten uithuisplaatsingen en de juridische positie van slachtoffers; de gesloten plaatsing, de gedwongen open plaatsing en de vrijwillige open plaatsing. Tussen het gedwongen en vrijwillig kader bestaat een tussenkader, een niet bij wet vastgelegd drangkader waarbij jeugdzorg bij gezinnen kan aandringen om ‘vrijwillig’ mee te werken aan een uithuisplaatsing. Minderjarige slachtoffers van seksueel geweld krijgen steeds vaker te maken met dit drangkader en vallen daarmee tussen wal en schip wat betreft juridische bescherming. Daarnaast zien we dat minderjarige slachtoffers van seksueel geweld vaker dan andere minderjarigen die jeugdhulp krijgen uit huis worden geplaatst en vaker gesloten worden geplaatst.
Passende hulpverlening en bescherming
De Nationaal Rapporteur concludeerde in de Slachtoffermonitor seksueel geweld tegen kinderen dat minderjarigen die het slachtoffer worden van seksueel geweld vaak niet de hulp krijgen die zij nodig hebben. Het is essentieel dat deze minderjarigen passende hulpverlening en bescherming krijgen om zo goed mogelijk te kunnen herstellen. De Nationaal Rapporteur is daarom bezorgd over deze bevindingen en ontwikkelingen. Dit artikel geeft een analyse van de positie van kinderen en jongeren bij gesloten, gedwongen en ‘vrijwillige’ uithuisplaatsingen met een focus op minderjarige slachtoffers van seksueel geweld. Deze bijdrage beantwoordt de vraag wat er nodig is om deze kwetsbare kinderen beter te beschermen bij uithuisplaatsing en in die context de juiste hulp te bieden.