Migranten als verdienmodel
Migranten op zoek naar bescherming in de Europese Unie, zijn vaak afhankelijk van smokkelaars voor hun reis. De Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen vraagt aandacht voor de wrede behandeling en mensenhandel waar veel van deze migranten onderweg aan worden blootgesteld. Het onderzoek is gebaseerd op de verklaringen van 124 getuigen die in Libië door smokkelaars gevangen zijn gehouden onder onmenselijke omstandigheden en pas vrijgelaten werden na het betalen van losgeld. Een praktijk die volgens de Nationaal Rapporteur kwalificeert als mensenhandel voor losgeld.
‘Dit onderzoek laat zien dat de aard en omvang van het delict mensenhandel zich in verschillende gedaantes kan voordoen en breder is dan de bekende verschijningsvormen zoals seksuele of arbeidsuitbuiting. Relatief onbekende of nieuwe vormen, zoals mensenhandel voor losgeld worden vaak niet als zodanig herkend. Het is van belang dat er voldoende bewustzijn is onder zowel beleidsmakers als uitvoerders in de opsporing en migratieketen van de risico’s die migranten lopen tijdens de migratie, inclusief het risico om slachtoffer te worden van mensenhandel voor losgeld’, stelt Nationaal Rapporteur Conny Rijken.
Gruwlijkheden onthuld door verklaringen migranten
De getuigen beschrijven hoe ze in de magazijnen werden blootgesteld aan ernstig geweld, misbruik en dwang. De omstandigheden waren erbarmelijk: overbevolkte ruimtes, onvoldoende voedsel en sanitaire voorzieningen, een gebrek aan medische zorg en de constante dreiging van geweld. Veel getuigen werden met geweld gedwongen om herhaaldelijk telefonisch contact op te nemen met hun families, om te smeken om losgeld. Een deel van de getuigen is ontvoerd of doorverkocht om zo nog meer losgeld van hen te verkrijgen. Praktijken die wijzen op mensenhandel voor losgeld en slavernij.
Het onderzoek laat zien dat de praktijken van de smokkelaars voldoen aan de juridische definitie van mensenhandel. Geweld, dwang en misbruik van de kwetsbare positie van de getuigen voor financieel gewin kenmerken de modus operandi. Naast mensenhandel voor losgeld zijn er aanwijzingen voor gedwongen bedelarij, arbeidsuitbuiting, slavernij en criminele uitbuiting. Mensenhandel heeft een grote impact op slachtoffers en kan diepe sporen achterlaten.
Belang van bewustzijn van mensenhandel en bescherming slachtoffers
De bevindingen maken duidelijk dat veel migranten traumatische ervaringen hebben meegemaakt voordat zij in Nederland aankomen. Het toont het belang van voldoende bewustzijn onder beleidsmakers en uitvoerders in de opsporing en migratieketen van de risico’s van mensenhandel dat onderweg heeft plaatsgevonden. Ook als het gaat om de bijzondere vorm mensenhandel voor losgeld, die in de Nederlandse praktijk nog onvoldoende bekend is. Alleen als slachtoffers van mensenhandel als zodanig worden herkend, kunnen zij toegang krijgen tot de hulp en bescherming waar zij recht op hebben, en kunnen daders worden gestraft.
Over de getuigen en het onderzoek
Het internationaal strafrechtelijk onderzoek waaruit de getuigenverklaringen afkomstig zijn, richt zich op criminele organisatie die zich bezighoudt met mensensmokkel van migranten vanuit Afrika naar Europa. De getuigen in de strafzaak zijn verhoord tussen 2018 en 2021 over hun reis van het land van herkomst naar Nederland. Een klein gedeelte van de getuigen is ondervraagd als getuige die in die periode een familielid in Libië had. Dit om meer informatie te krijgen over de betalingen die zijn gedaan in Nederland. De meeste getuigen hebben de Eritrese nationaliteit, ongeveer een kwart van de getuigen is vrouw en ongeveer een vijfde van de getuigen is minderjarig tijdens hun migratieproces.